การเผยแพร่ทางการศึกษา
ความหมายและหลักการเผยแพร่ระบบทางการศึกษาความหมายและหลักการเผยแพร่ทางการศึกษาเป็นการถ่ายถอดความรู้และวิธีการการเกี่ยวกับการจัดระบบเพื่อสร้างการยอมรับ และให้ความร่วมมือในการใช้ระบบที่พัฒนาขึ้นให้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาได้ทราบ โดยพยายามหาหลักการที่เกี่ยวข้องมาใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด
โดยทั่วไปแล้ว การเผยแพราระบบทางการศึกษาครอบคลุมหลักการหลายด้านในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะหลักการทางด้านจิตวิทยาและหลักการสื่อสาร
1.หลักการทางจิตวิทยาในการเผยแพร่ระบบทางการศึกษา
การเผยแพร่แนวความคิดใหม่ๆ เป็นการสื่อสารประเภทหนึ่งที่ผู้สื่อสารจะต้องคำนึงถึงผู้รับสารเพื่อให้สามารถส่งสารที่ตนปรารถนาจะส่ง
ผ่านสื่อหรือช่องทางไปยังผู้รับสารได้อย่างถูกต้องแม่นยำ และสามารถเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้รับสารตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ การเผยแพร่ระบบทางการศึกษาไม่ว่าจะเป็นบุคคลหรือหน่วยงานจำเป็นจะต้องประยุกต์หลักการทางจิตวิทยามาใช้
เพื่อให้ผู้รับการเผยแพร่เห็นคุณค่าของระบบการศึกษาที่จะได้พัฒนาขึ้น
หลักการทางจิตวิทยาที่สามารถจะนำมาใช้ในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้รับ การเผยแพร่ระบบทางการศึกษาได้แก่ หลักการจากทฤษฎีเชื่อมโยงนิยมและหลักการจากทฤษฎีสนาม
ทฤษฎีเชื่อมโยงนิยม (Associationism)
ชี้ว่า
การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมจะเกิดขึ้นเมื่อมีความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งเร้าหรือตัวแหย่ (Stimulus-S) และการตอบสนอง (Response) แล้วมีการเสริมแรง(Reinforcement-Re)
ด้วยผลที่ออกมาทางบวกนั่นคือ
หากผู้รับการเผยแพร่ได้รับสิ่งเร้าหรือตัวแหย่แล้ว ก็จะมีการตอบสนอง เมื่อผู้รับตอบสนองและได้รับการเสริมแรงทางบวกหรือความพอใจจากคำชมของผู้เผยแพร่หรือจากความสุขของตนเอง การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมก็จะเกิดขึ้น
ในการเผยแพร่ระบบทางการศึกษา
การให้สิ่งเร้าอาจอยู่ในรูปของข้อสนเทศจากการบรรยาย จากเอกสาร
คำขวัญ นิทรรศการ ได้ทราบแนวคิด
ความรู้
และคุณค่าของการจัดระบบ ฯลฯ ผู้รับการเผยแพร่อาจตอบสนองด้วยการชักถามปัญหา แสดงความเห็น
หรือแสดงการคัดค้านแต่ได้รับคำชี้แจงจนพอใจ แล้วได้รับคำชมจากฝ่ายเผยแพร่
หรือความพอใจที่เกิดจากการใคร่ครวญว่าการจัดระบบเป็นสิ่งดีงาม
ก็จะเกิดความเห็นคล้อยตามและเกิดการยอมรับในทีสุด ช้าหรือเร็วขึ้นอยู่กับระดับการแหย่ ระดับการตอบสนอง และระดับของการเสริมแรง
หลักการจากทฤษฎีสนาม (Gestalt of Field
Theory) ชี้ว่า
การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมจะเกิดขึ้นเมื่อผู้รับเห็นความจำเป็นที่จะต้องยอมรับสิ่งที่กำลังเผยแพร่ ได้ลงมือกระทำหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่กำลังเผยแพร่
และได้อยู่ในบรรยากาศหรือสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมทั้งทางกายภาพและจิตภาพแล้ว ผู้รับก็มีแนวโน้มที่จะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมคือยอมรับสิ่งที่กำลังเผยแพร่ได้ง่ายขึ้น
ในการเผยแพร่ระบบทางการศึกษา
ผู้เผยแพร่จำเป็นจะต้องใช้เวลาชี้ชวนโน้มน้าวใจให้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการจัดระบบ ได้ทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการจัดระบบ ข้อดี
และคุณประโยชน์ที่พวกเขาและองค์กรจะได้รับ
โดยไม่สรุปหรือทึกทักเอาว่าผู้รับจะทราบแล้ว หรือไม่มีความจำเป็นจะต้องทราบ
เมื่อชี้แจงให้ผู้ได้รับทราบความจำเป็นของการที่จะต้องจัดระบบทางการศึกษา แล้วก็ดำเนินการขอความร่วมมือให้ให้พวกเขาได้มีส่วนร่วมในการจัด และการใช้ระบบแล้วแต่ความเหมาะสมว่า จะให้มีส่วนร่วมมากน้อยเพียงใด ตามฐานะและตำแหน่งหน้าที่ ท้ายสุดก็สร้างบรรยากาศหรือสภาพแวดล้อมที่จะเอื้อต่อการจัดและการใช้ระบบทททางการศึกษานั้นๆ
จากทฤษฎีทางจิตวิทยาทั้งสองทฤษฎีข้างต้น
เมื่อนำมาประสานสัมพันธ์กันแล้วก็สามารถกำหนดหลักการทางจิตวิทยาที่เป็นเงื่อนไขที่เอื้อต่อการยอมรับแนวคิดใหม่ๆได้
4 ประการ คือ
การให้มีส่วนร่วมอย่างกระฉับกระเฉง
การได้รับการติชมทันที
การได้รับความสำเร็จและความภาคภูมิใจ
และการให้ได้ใคร่ครวญตามทีละน้อยตามลำดับขั้น
การให้ผู้รับมีส่วนร่วมอย่างกระฉับกระเฉง (Active Participation)
เป็นวิธีการทำให้ผู้รับมีความเห็นคล้อยตามได้ดีที่สุด
เพราะการที่ผู้ได้รับมีส่วนร่วมจะทำให้ได้ศึกษา ได้ติดตาม
และมีความรู้สึกว่า ตนเองเป็น
“เจ้าของ” ระบบด้วย ปัญหาจึงอยู่เพียงว่า จะทำให้ผู้รับทั้งหมดมีส่วนร่วมได้อย่างไร ตามบทบาทของแต่ละคน
การให้ผู้รับได้รับคำติชมทันที (Immediate Feedback) เป็นการให้ผู้รับทราบว่าการได้มีส่วนร่วมของตนมีความถูกต้องหรือก้าวหน้าหรือไม่ ทำถูกก็จะได้ทราบว่าถูก ทำผิดก็จะได้หาทางแก้ไข ด้วยวิธีนี้
จะทำให้ผู้รับมีความรู้เรื่องการจัดระบบหรือเรื่องที่กำลังเผยแพร่ดียิ่งขึ้น
การให้ผู้รับได้รับความสำเร็จและความภาคภูมิใจ (Success
Experience) เป็นผลสืบเนื่องมาจากการได้มีส่วนร่วมและการได้รับคำติชมทันที สิ่งที่ถูกต้องและความพอใจที่ได้รับจากความสำเร็จเหล่านั้นจะเป็นการเสริมแรงให้ผู้รับอยากมีส่วนร่วมมากยิ่งขึ้น
การให้ผู้รับได้ใคร่ครวญตามทีละน้อยตามลำดับ (Graduli Approxion)
เป็นการให้ผู้รับได้ข้อมูลที่ถูกต้องทีละน้อย ให้ผู้รับได้คิดได้ใคร่ครวญตามจนเห็นและผลของการจัดระบบแล้วก็เข้าใจและให้การยอมรับในที่สุด
ที่มา : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สาขาวิชาศึกษาศาสตร์
ศาสตราจารย์ ดร. ชัยยงค์ พรหมวงศ์
รองศาสตราจารย์ ดร. ไชยศ เรืองสุวรรณ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น